Soğan neden gözleri yaşartır?

Mutfakta soğan doğrarken yaşanan göz yaşarması, aslında bitkinin savunma mekanizması ile insan fizyolojisinin etkileşiminden kaynaklanıyor. Kesme işlemi sırasında açığa çıkan kimyasal bileşikler, gözlerde doğal bir koruma tepkisini tetikliyor. Bu süreçte soğan türlerinin farklı etkileri ve göz yaşarmasını hafifletmek için uygulanabilecek pratik çözümler bulunuyor.

19 Kasım 2025

Soğan Neden Gözleri Yaşartır?


Soğan doğrarken yaşarmamızın temel nedeni, soğanın kendini korumak için salgıladığı kimyasal bir tepkimedir. İşte bu sürecin detaylı açıklaması:

1. Kimyasal Süreç:


  • Soğan hücreleri, sülfür içeren bileşikler (alliinaz enzimi ve sülfoksitler) depolar. Soğan sağlamken bu bileşikler ayrı bölmelerde bulunur.
  • Soğanı kestiğimizde hücreler parçalanır ve bu bileşikler birleşerek "propanthial s-oksit" adlı uçucu bir gaz oluşturur.

2. Gözlerdeki Tepki:


  • Bu gaz havaya karışır ve gözümüze ulaştığında, gözün kornea tabakasındaki sinir uçlarını tahriş eder.
  • Göz, bu tahriş edici maddeyi yıkamak ve seyreltmek için gözyaşı bezlerini uyarır.
  • Sonuç olarak bol miktarda gözyaşı üretilir ve gözlerimiz yaşarır.

3. Soğan Türlerinin Etkisi:

  • Bazı soğan türleri (özellikle tatlı soğanlar) daha az sülfür bileşiği içerdiğinden daha az göz yaşartır.
  • Kırmızı ve beyaz soğan genellikle daha fazla göz yaşartıcı etkiye sahiptir.

4. Göz Yaşarmasını Azaltmanın Yolları:

  • Soğanı buzdolabında soğutarak kesmek (soğuk, gazın buharlaşmasını yavaşlatır)
  • Kesme işlemini su altında veya havalandırması iyi bir yerde yapmak
  • Gözlük veya maske kullanmak
  • Keskin bir bıçak kullanmak (daha az hücre hasarı demek daha az gaz demektir)

Bu tepki aslında soğanın doğal savunma mekanizmasıdır ve insan gözünün tahriş edicilere karşı verdiği normal bir fizyolojik yanıttır.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap
şifre
Sizden Gelen Sorular / Yorumlar
Çok Okunanlar
Haber Bülteni
;